Dag Bladerunner,
Nee, Harrison, ik heb het tegen jou, ja, jij, de film zelf van Ridley Scott, uit 1982. Mijlpaal en trendsetter. En, begin jaren '80, dappere grensverlegger in het genre, vanwege de vuile toekomst die je schetste, de gedurfde vragen die je stelde, en de adembenemende mix van detective, film noir en sci-fi die je voorschotelde. Dat was tot dan ongezien.
Vandaag ben je vooral museumstuk, toch? Tijd om je definitief op te bergen.
Ik zag je nu vijf, of was het zes keer, en pas enkele weken geleden besloot ik om eindelijk het boek te lezen waarop je was gebaseerd. En nu pas besef ik hoe dun en makkelijk je bent als film. En hoe ontgoocheld ik ben: je had nog zo veel meer kunnen bieden.
Weg zijn de uitzichtloosheid van het leven op aarde, de lege gebouwen, de rommel die zichzelf vermenigvuldigt en het radioactieve stof waaronder de achtergeblevenen leven, samen met de verwijzingen naar de Laatste Oorlog. Een setting die het jagen op androids eigenlijk zinloos maakt.
Weg zijn de échte en de robotdieren, die op daken van skyscrapers als peperdure huisdieren worden gehouden, deels troost, deels statussymbool.
Weg is de weergaloos bittere en grappige openingsscène met een banale ruzie tussen 'De Befaamde Bladerunner' - gewoon doordeweekse loser/premiejager op papier - en zijn vrouw, die via een emotie-regulator voor depressie kiest. En dat hij het niet waagt om voor extreme boosheid te kiezen om de ruzie te winnen.
En vooral: weg is de hel die leven op Mars blijkt, weg de verwijzing naar verboden pre-oorlogse sci-fi literatuur, die 'nooit echt is doorgebroken', en de fenomenale scène waarin een androidjager die begint te vermoeden dat hij zélf een android is, samen met Deckard voor De Schreeuw van Munch staat, om zich af te vragen of dat niet is hoe androids zich voelen.
De filosofische stukken over het verschil tussen mens en android, en vooral: het pijnlijke standpunt van de bijna-mensen dat dit boek ook inneemt, je hebt het allemaal niet, beste film. En daarom ga ik je nooit meer terugzien.
Of televisieseries zoals 'Altered Carbon' tegenwoordig de nuance van een boek wél zouden evenaren? Nee, ook die flitsende poging van Netflix komt niet aan de enkels van de verwarring, de lagen en emoties die van 'Do androids dream of electric sheep' zo'n bijzonder, bloedmooi boek maken.
'Ex machina' daarentegen, die zou ik nu wel willen herbekijken.
Maar voorlopig lees ik, steeds trager omdat ik niet wil dat het eindigt, in Het Boek. Zo. Veel. Beter. Dan de film. En het leeft langer, dat ook.
